تحلیل و بررسی اساسنامه موسسه غیرتجاری تشکل مردم نهاد
موسسات غیرتجاری مردم نهاد به عنوان یکی از ارکان اساسی فعالیتهای اجتماعی، فرهنگی و جوانان، نقش مهمی در پیشبرد اهداف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشورها ایفا میکنند. اساسنامه موسسه غیرتجاری تشکل مردم نهاد جوانان به عنوان چارچوب قانونی و مدیریتی این تشکلها، تعیینکننده وظایف، اختیارات و ساختار اجرایی این موسسات است. در این مقاله، به بررسی مفاد اساسنامه موسسه غیرتجاری تشکل مردم نهاد جوانان پرداخته و با تحلیل بندهای مختلف، اهداف، شرایط عضویت، وظایف اعضا و ارکان تشکلها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
قبل از شروع مفاد اساسنامه در صورتی که قصد ثبت موسسه مردم نهاد یا ثبت شرکت جهت دریافت مشاوره رایگان می توانید همین حالا با ما تماس بگیرید :
موسسه ثبتی حامی : 02634003817
مقدمه
تشکلهای مردم نهاد (NGOs) به عنوان نهادهایی که به صورت غیرانتفاعی، غیرسیاسی و با هدف خدمت به جامعه شکل میگیرند، در بسیاری از جوامع در راستای ارتقای شرایط اجتماعی و حل مشکلات عمومی فعالیت دارند. اساسنامه این تشکلها به عنوان سند قانونی و رسمی، ساختار و اصول عملکردی این سازمانها را مشخص
میکند. موسسه غیرتجاری تشکل مردم نهاد جوانان، با هدف ارتقای سطح مشارکت اجتماعی جوانان، ترویج فرهنگ همکاری و همیاری و حل مسائل اجتماعی، اقدام به تدوین اساسنامهای کرده است که در این مقاله به تفصیل مورد بررسی قرار میگیرد
فصل اول: کلیات و اهداف
اساسنامه موسسه مردم نهاد جوانان شامل 28 ماده است که در آن، به توضیح موارد کلی مانند نام، نوع فعالیت، مرکز اصلی، اهداف و شرایط عضویت پرداخته میشود
ماده 1: نام تشکل
این تشکل با نام “موسسه مردم نهاد …” تأسیس میشود و در اساسنامه به اختصار “تشکل” نامیده میشود.
ماده 2: نوع فعالیت
فعالیتهای این تشکل داوطلبانه، غیرسیاسی، غیرانتفاعی و غیر دولتی است. همچنین رعایت قوانین جمهوری اسلامی ایران در تمامی فعالیتها ضروری است.
ماده 3: موضوع فعالیت
موضوع فعالیت این تشکل در زمینههای فرهنگی، هنری-ادبی و عکاسی اجتماعی میباشد که به هدف آگاهی بخشی و انعکاس مسائل اجتماعی و فرهنگی در جامعه جوانان پرداخته میشود.
ماده 4: مرکز اصلی فعالیت و نشانی
مرکز اصلی فعالیت تشکل در استان البرز قرار دارد و دفتر مرکزی آن در شهر کرج است.
فصل دوم: ساختار و ارکان تشکل
اساسنامه تشکل جوانان به تفصیل به ساختار اجرایی و ارکان مختلف تشکل اشاره دارد.
ماده 13: ارکان تشکل
ارکان اصلی تشکل شامل مجمع عمومی عادی، شورای مرکزی، دبیر و بازرس است که وظایف و اختیارات هریک در بخشهای مختلف اساسنامه مشخص میشود.
ماده 14: مجمع عمومی عادی
مجمع عمومی عادی به عنوان عالیترین رکن تصمیمگیری تشکل، سالانه تشکیل جلسه میدهد و وظیفه انتخاب اعضای شورای مرکزی، بازرس، تصویب بودجه و ترازنامه و سایر امور را بر عهده دارد.
ماده 15: مجمع عمومی فوق العاده
این مجمع در مواقع ضروری و به درخواست اعضای شورای مرکزی یا بازرس تشکیل میشود و میتواند تغییرات اساسنامه و تصمیمگیری درباره انحلال یا تغییرات در تشکل را به تصویب برساند
ماده 17: شورای مرکزی
شورای مرکزی به عنوان رکن اجرایی تشکل، وظیفه مدیریت روزمره تشکل را بر عهده دارد و شامل اعضایی است که از میان اعضای تشکل انتخاب میشوند. اعضای این شورا میتوانند حداقل پنج نفر و حداکثر نه نفر باشند
ماده 18: دبیر
دبیر تشکل بالاترین مقام اجرایی و نماینده قانونی تشکل است و وظیفه نظارت بر اجرایی شدن مصوبات، مدیریت فعالیتهای تشکل و امضای اسناد مالی و قراردادها را بر عهده دارد
ماده 19: بازرس
بازرس تشکل که با رأی مجمع عمومی عادی انتخاب میشود، وظیفه نظارت بر فعالیتهای تشکل و بررسی تطابق آن با اساسنامه را به عهده دارد
فصل سوم: اهداف و روشهای اجرایی
تشکل مردم نهاد جوانان اهداف مختلفی در راستای آگاهیبخشی و ایجاد تعامل سازنده در میان اقشار مختلف جامعه دارد.
ماده 9: اهداف کلی
تشکل به دنبال انعکاس مسائل اجتماعی و ایجاد فضای تعامل بین گروهها و اقشار مختلف جامعه است
روشهای اجرایی
برای دستیابی به این اهداف، تشکل از روشهای مختلفی مانند برگزاری همایشها، جشنوارهها، سمینارها، تولید محتوای صوتی و تصویری و برگزاری دورههای آموزشی استفاده خواهد کرد. همچنین، این تشکل از طریق انتشار مجلهها و آگاهیبخشی در خصوص مسائل اجتماعی به حساسسازی جامعه و مسئولین میپردازد.
فصل چهارم: عضویت و شرایط آن
اساسنامه به شرایط عضویت، انواع عضویت و هیأت موسس اشاره دارد
ماده 10: شرایط عضویت
تمامی اعضای تشکل باید تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند و در گروه سنی 18 تا 34 سال قرار گیرند. اعضای هیأت موسس باید از افراد واجد شرایط باشند و به صورت داوطلبانه فعالیت کنند
ماده 11: انواع عضویت
عضویت در تشکل به دو نوع اصلی و عادی تقسیم میشود. اعضای اصلی شامل شورای مرکزی هستند و اعضای عادی نیز اعضای دیگر تشکل هستند که دارای کارت عضویت معتبر میباشند.
فصل پنجم: مالیات و منابع مالی تشکل
منابع مالی تشکلهای مردم نهاد یکی از جنبههای حیاتی در پایداری و استمرار فعالیتهای آنها است. اساسنامه تشکل مردم نهاد جوانان به تفصیل به نحوه تأمین منابع مالی، مدیریت منابع مالی و نحوه تخصیص آنها پرداخته است
ماده 20: منابع مالی
منابع مالی تشکل شامل کمکهای دولتی و خصوصی، درآمد حاصل از برگزاری فعالیتهای تشکل، اعانهها، کمکهای مردمی، و هر گونه منابع قانونی دیگری است که توسط مجمع عمومی تصویب میشود. این منابع برای تأمین هزینههای جاری، برگزاری برنامههای آموزشی، فرهنگی، و اجتماعی و بهبود زیرساختها و امکانات تشکل صرف میشود
ماده 21: مدیریت منابع مالی
مدیریت منابع مالی به عهده دبیر و شورای مرکزی است. تشکل موظف است سالانه گزارشی از وضعیت مالی خود را به مجمع عمومی ارائه دهد. این گزارش باید شامل درآمدها، هزینهها، ترازنامه و هر گونه تغییرات مالی باشد
ماده 22: بودجه سالانه
تشکل باید بودجه سالانه خود را از پیش تنظیم کند و پس از تصویب مجمع عمومی، آن را اجرایی نماید. این بودجه باید به نحوی باشد که تمامی هزینهها و فعالیتهای پیشبینیشده به دقت در آن لحاظ شده باشد
ماده 23: نظارت مالی
نظارت بر منابع مالی و صورتهای مالی تشکل بر عهده بازرس یا بازرسان است که توسط مجمع عمومی انتخاب میشوند. بازرس باید به صورت دورهای وضعیت مالی تشکل را بررسی کرده و در صورت لزوم به مجمع عمومی گزارش دهد. این نظارت برای اطمینان از استفاده صحیح و بهینه از منابع مالی انجام میشود
فصل ششم: انحلال تشکل
در مواردی که تشکل به هر دلیل نتواند به فعالیتهای خود ادامه دهد، اساسنامه راهکارهایی برای انحلال و تقسیم داراییهای تشکل ارائه میدهد
ماده 24: دلایل انحلال
تشکل ممکن است به دلایل مختلفی از جمله انقضای اهداف، بحرانهای مالی، یا تصمیم مجمع عمومی، منحل شود. در این موارد، مجمع عمومی فوقالعاده باید تشکیل شده و تصمیمگیری در مورد انحلال به تصویب اعضای آن برسد
ماده 25: تقسیم داراییها پس از انحلال
پس از انحلال تشکل، داراییهای باقیمانده مطابق با تصمیمات مجمع عمومی به مؤسسات مشابه یا به اهداف خیریه یا فرهنگی تخصیص مییابد. هیچ یک از اعضای تشکل نمیتوانند از داراییهای آن بهرهبرداری شخصی کنند و تمامی منابع مالی باید در راستای اهداف اجتماعی استفاده شود
فصل هفتم: تغییرات در اساسنامه
اساسنامه تشکل قابل تغییر است، به شرط آنکه تغییرات به تصویب مجمع عمومی فوقالعاده برسد.
ماده 26: شرایط تغییرات در اساسنامه
هرگونه تغییر در اساسنامه باید با درخواست کتبی شورای مرکزی و تصویب مجمع عمومی فوقالعاده انجام شود. پیشنهادات تغییرات باید حداقل یک ماه پیش از جلسه مجمع عمومی فوقالعاده به اعضا اعلام شود تا فرصت بررسی و اعلام نظر داشته باشند.
ماده 27: محدودیتها در تغییرات
تغییرات در اساسنامه نباید مغایر با قوانین جمهوری اسلامی ایران و اصول اساسی فعالیتهای تشکل باشد. همچنین، هیچ تغییری نباید موجب انحراف از اهداف اصلی تشکل گردد.
فصل هشتم: حقوق و وظایف اعضا
حقوق و وظایف اعضای تشکل از جمله عوامل مهم در موفقیت و پایداری آن هستند. در اساسنامه تشکل، برای هر عضو حقوق و مسئولیتهای مشخصی تعریف شده که این امر به ارتقای نظم، همکاری و بهرهوری در تشکل کمک میکند
ماده 28: حقوق اعضا اعضای تشکل از تمامی حقوق قانونی برخوردار هستند که شامل حق مشارکت در تصمیمگیریها، حق انتخاب و انتخاب شدن در ارکان تشکل، حق دریافت اطلاعات مربوط به فعالیتها و مالیاتهای تشکل، و حق اعتراض به تصمیمات است. تمامی اعضا باید به طور برابر از این حقوق استفاده کنند و هیچگونه تبعیضی در بین آنان وجود نخواهد داشت
ماده 29: وظایف اعضا اعضای تشکل موظف به رعایت مقررات و اهداف تشکل هستند. از جمله وظایف اعضا میتوان به شرکت فعال در جلسات و فعالیتها، مشارکت در برگزاری برنامههای تشکل، حمایت از اهداف اجتماعی و فرهنگی تشکل، پرداخت به موقع حق عضویت، و همکاری در روند اجرایی و نظارتی اشاره کرد. اعضا باید تمام توان خود را در جهت پیشبرد اهداف تشکل به کار گیرند
فصل نهم: روابط با سایر تشکلها و نهادها
تشکلهای مردم نهاد برای گسترش تأثیرگذاری و دستیابی به اهداف اجتماعی خود، نیازمند همکاری و تعامل با دیگر تشکلها و نهادها هستند. اساسنامه به صورت دقیق نحوه این تعاملات و همکاریها را مشخص کرده است
ماده 30: همکاری با نهادهای دولتی و خصوصی تشکل میتواند با نهادهای دولتی و خصوصی در جهت پیشبرد اهداف خود همکاری داشته باشد. این همکاریها میتواند شامل مشارکت در طرحها و پروژههای مشترک، تأمین منابع مالی، و تبادل تجربیات باشد. هرگونه همکاری باید با رعایت اصول استقلال و آزادی عمل تشکل صورت گیرد
ماده 31: همکاری با سایر تشکلهای مردم نهاد تشکل میتواند با سایر تشکلها و مؤسسات مردم نهاد که اهداف مشابهی دارند، همکاری کند. این همکاریها میتوانند شامل تشکیل اتحادیهها، برگزاری رویدادهای مشترک، تبادل منابع اطلاعاتی و منابع انسانی باشد. این نوع همکاریها موجب تقویت شبکههای اجتماعی و گسترش تأثیرات اجتماعی خواهد شد
ماده 32: عدم وابستگی به احزاب سیاسی تشکل هیچگونه وابستگی به احزاب سیاسی نخواهد داشت و باید از مداخله در امور سیاسی پرهیز کند. این موضوع در اساسنامه به وضوح بیان شده است تا استقلال تشکل در تصمیمگیریها حفظ شود و توجه آن به فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی باقی بماند
فصل دهم: مقررات مختلف
در این بخش، برخی از مقررات تکمیلی و مهم برای تسهیل فعالیتها و مدیریت تشکل آورده شده است
ماده 33: دفاتر و اسناد تشکل باید دفاتر رسمی برای ثبت تمامی فعالیتهای خود داشته باشد. این دفاتر باید شامل جلسات، تصمیمات، صورتجلسات و گزارشهای مالی باشد. تمامی اسناد و مدارک تشکل باید به طور مرتب و مطابق با استانداردهای قانونی نگهداری شوند
ماده 34: برگزاری انتخابات انتخابات برای انتخاب اعضای هیئت مدیره، بازرسان و سایر ارکان تشکل باید به صورت منظم و بر اساس اصول دموکراتیک برگزار شود. فرایند انتخابات باید شفاف، عادلانه و بدون هرگونه فشار و اعمال نفوذ صورت گیرد.
ماده 35: تشکیل کمیتههای تخصصی تشکل میتواند به منظور بهرهبرداری بهتر از منابع و انجام فعالیتهای تخصصیتر، کمیتههای مختلفی تشکیل دهد. این کمیتهها میتوانند بر اساس حوزههای مختلف فعالیت تشکل از جمله آموزش، فرهنگ، بهداشت و توسعه اجتماعی شکل بگیرند و اعضای آنها با توجه به تخصصهای خود انتخاب میشوند.
فصل یازدهم: انحلال تشکل
گاهی اوقات به دلایل مختلف، تشکلها ممکن است به فعالیتهای خود پایان دهند و فرایند انحلال را آغاز کنند. این بخش از اساسنامه، قوانین و شرایط انحلال تشکل را تعیین میکند
ماده 36: شرایط انحلال تشکل میتواند در شرایطی خاص و با تصمیم اعضای مجمع عمومی به انحلال برسد. این شرایط ممکن است شامل مواردی مانند عدم توانایی در دستیابی به اهداف تعیین شده، نبود منابع مالی کافی، یا تصمیمگیری جمعی اعضا برای خاتمه دادن به فعالیتها باشد. برای انحلال، باید تصمیمگیری در مجمع عمومی و تأسیس رأی اکثریت اعضا صورت گیرد.
ماده 37: نحوه انحلال در صورت تصمیم به انحلال، باید فرآیند اجرایی آن به طور شفاف و مطابق با اصول قانونی انجام شود. این شامل تعیین کمیتهای برای مدیریت فرایند انحلال، تعیین نحوه تسویه حساب با دیون و بدهیها، و تقسیم منابع مالی باقیمانده خواهد بود. در این مرحله، اعضای هیئت مدیره موظف به ارائه گزارش کامل از وضعیت مالی و اجرایی تشکل هستند.
ماده 38: استفاده از اموال و داراییهای باقیمانده پس از انحلال تشکل، داراییها و اموال باقیمانده باید به هدفی اجتماعی و مشابه اهداف اصلی تشکل اختصاص یابد. این فرآیند باید تحت نظارت بازرسان و مطابق با قوانین مربوط به سازمانهای مردم نهاد انجام شود.
فصل دوازدهم: نحوه اصلاح و تغییرات در اساسنامه
اساسنامه باید انعطافپذیر باشد تا در صورت لزوم بتوان تغییرات و اصلاحاتی را برای انطباق با شرایط جدید اجتماعی، اقتصادی یا قانونی اعمال کرد
ماده 39: اصلاح اساسنامه هرگونه اصلاح یا تغییر در اساسنامه باید در مجمع عمومی تشکل مورد بحث و تصویب قرار گیرد. این تغییرات باید توسط اکثریت اعضای حاضر در مجمع عمومی مورد تأیید قرار گیرند. برای این کار، پیشنهادی از سوی هیئت مدیره یا گروهی از اعضا باید به مجمع عمومی ارسال و بررسی شود.
ماده 40: مراحل تصویب تغییرات برای تصویب هرگونه تغییر در اساسنامه، لازم است که در مجمع عمومی، پس از بحث و تبادل نظر، رأیگیری صورت گیرد. در صورت تأیید اکثریت اعضای حاضر در جلسه، تغییرات جدید به طور رسمی در اساسنامه اعمال خواهند شد.
ماده 41: اطلاعرسانی تغییرات پس از تصویب تغییرات در اساسنامه، این تغییرات باید به تمامی اعضای تشکل اطلاع داده شود. این اطلاعرسانی باید به صورت کتبی و به روشی که برای همه اعضا قابل دسترس باشد، صورت گیرد. همچنین، تمامی مستندات و تغییرات جدید باید در دفتر ثبت تشکل بهروزرسانی شوند.
فصل سیزدهم: قوانین مالی و حسابرسی
مسائل مالی و حسابرسی در تشکلهای مردم نهاد اهمیت ویژهای دارد، زیرا این بخش تضمینکننده شفافیت مالی و مسئولیتپذیری است. اساسنامه باید به روشنی شرایط مالی تشکل و نحوه نظارت بر آن را مشخص کند
ماده 42: منابع مالی منابع مالی تشکل شامل حق عضویت، کمکهای مالی، هدایای غیرنقدی، و کمکهای دولتی یا خصوصی است. تمامی منابع مالی باید بهطور شفاف و مطابق با اهداف تشکل بهکار گرفته شوند
ماده 43: بودجه سالیانه هیئت مدیره موظف است که پیش از آغاز هر سال مالی، بودجهای را برای تشکل تدوین و به تصویب مجمع عمومی برساند. بودجه باید شامل تمام منابع و هزینهها، همچنین برنامههای اجرایی تشکل برای سال پیش رو باشد.
ماده 44: حسابرسی برای تضمین شفافیت مالی، تشکل موظف به انجام حسابرسی سالیانه است. حسابرسان مستقل باید گزارش مالی را بررسی و تأیید کنند. این گزارش باید به اعضای تشکل ارائه شود تا از صحت و دقت هزینهها و درآمدهای تشکل مطمئن شوند
ماده 45: مسئولیتهای مالی تمامی اعضای هیئت مدیره مسئولیت قانونی در قبال مدیریت صحیح منابع مالی دارند. آنها باید اطمینان حاصل کنند که تمامی مخارج مطابق با اساسنامه و هدفهای تشکل صورت میگیرد و هیچگونه سوءاستفاده یا تخلف مالی در تشکل رخ ندهد.
فصل چهاردهم: نظارت و ارزیابی عملکرد
یکی از ارکان مهم و ضروری برای موفقیت و پیشرفت هر تشکل مردم نهاد، نظارت و ارزیابی مستمر عملکرد آن است. نظارت دقیق و ارزیابی مؤثر میتواند کمک کند تا مشکلات شناسایی شوند و اصلاحات لازم انجام گیرد. این فرآیند بهویژه در تشکلهای مردم نهاد که به منابع مالی و انسانی محدود دسترسی دارند، اهمیت زیادی دارد
ماده 40: نظارت داخلی تشکلهای مردم نهاد باید یک سیستم نظارتی داخلی داشته باشند که بر عملکرد روزانه و اجرایی تشکل نظارت کند. این نظارت میتواند شامل بررسی مستندات مالی، ارزیابی عملکرد پروژهها و تطابق اقدامات با اهداف تعیینشده باشد. اعضای کمیته نظارت داخلی باید مستقل از سایر اعضا و مدیران بوده و وظیفه نظارت بیطرفانه و دقیق را بر عهده داشته باشند
ماده 41: ارزیابی عملکرد تشکلها باید بهطور منظم عملکرد خود را ارزیابی کنند تا میزان پیشرفت در راستای اهداف و برنامههای خود را بسنجند. ارزیابیها باید شامل بررسی موفقیتها، چالشها، و علل احتمالی ناکامیها باشد. این ارزیابیها باید بهطور شفاف در اختیار اعضا و ذینفعان قرار گیرد و بر اساس آن تصمیمات و اقدامات اصلاحی لازم انجام گیرد
ماده 42: گزارشدهی پس از هر ارزیابی و نظارت، تشکل موظف است گزارشهای مربوط به نتایج ارزیابیها را به اعضا، نهادهای نظارتی، و سایر ذینفعان مرتبط ارائه دهد. این گزارشها باید شامل نتایج مثبت، نکات منفی و پیشنهادات برای بهبود عملکرد تشکل باشد
فصل پانزدهم: مدیریت منابع مالی و اموال تشکل
یکی از اصلیترین چالشهای تشکلهای مردم نهاد، مدیریت صحیح و بهینه منابع مالی و اموال است. منابع مالی باید بهگونهای مدیریت شوند که بیشترین اثر را در تحقق اهداف تشکل داشته باشند. همچنین، استفاده بهینه از منابع مالی میتواند از بحرانهای مالی احتمالی جلوگیری کند
ماده 43: منابع مالی تشکل تشکل باید منابع مالی خود را از منابع مشروع و قانونی تأمین کند. این منابع میتواند شامل کمکهای دولتی، اسپانسرها، خیرین، حق عضویت اعضا، درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات، و دیگر منابع مالی مجاز باشد. تمامی منابع مالی باید بهصورت شفاف و دقیق ثبت و گزارش شود
ماده 44: استفاده بهینه از منابع مالی تشکل باید از تمامی منابع مالی خود بهطور بهینه و مطابق با اهداف پیشبینیشده استفاده کند. تمامی هزینهها باید برای تحقق اهداف اجتماعی و عمومی تشکل هزینه شوند و از هرگونه هزینههای غیرضروری خودداری گردد
ماده 45: کنترل و نظارت مالی تشکل باید سیستمهای کنترلی مالی و حسابرسی داخلی را بهمنظور جلوگیری از سوءاستفاده و فساد مالی پیادهسازی کند. این سیستمها باید بهگونهای طراحی شوند که هرگونه انحراف مالی شناسایی شده و اصلاح گردد. همچنین، گزارشهای مالی باید بهطور دورهای برای اعضا و نهادهای نظارتی ارسال شود
ماده 46: مدیریت اموال تشکل تمامی اموال و داراییهای تشکل باید بهصورت منظم و طبق ضوابط قانونی مدیریت شوند. اموال تشکل باید بهگونهای حفظ و نگهداری شوند که در خدمت اهداف تشکل قرار گیرند و هیچگونه سوءاستفادهای از آنها صورت نگیرد
فصل شانزدهم: مشارکت و همکاری با دیگر سازمانها و نهادها
تشکلهای مردم نهاد باید بهمنظور تقویت اثرگذاری خود و افزایش توانمندیهای اجرایی، با دیگر نهادها و سازمانهای دولتی و غیردولتی همکاری کنند. این همکاریها میتوانند به بهبود عملکرد تشکل و تحقق اهداف اجتماعی آن کمک کنند
ماده 47: همکاری با نهادهای دولتی تشکلها باید با نهادهای دولتی در زمینههای مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی همکاری کنند. این همکاریها میتواند شامل برگزاری طرحها و پروژههای مشترک، تبادل اطلاعات، یا دریافت حمایتهای دولتی باشد. تشکلها باید بهطور کامل با سیاستهای عمومی کشور همراستا باشند و به اهداف ملی و منطقهای توجه کنند
ماده 48: همکاری با سازمانهای غیردولتی تشکلهای مردم نهاد باید با دیگر سازمانها و تشکلهای مشابه همکاری کنند تا بتوانند تأثیر بیشتری در جامعه بگذارند. این همکاریها میتواند شامل مشارکت در پروژهها، تبادل تجربیات، یا مشارکت در شبکههای مشترک باشد. همکاری با دیگر نهادها به تشکلها این امکان را میدهد که از ظرفیتهای بیشتری برای تحقق اهداف اجتماعی بهرهبرداری کنند
ماده 49: مشارکت با بخش خصوصی تشکلها میتوانند با بخش خصوصی در زمینههای مختلف همکاری کنند. این مشارکت میتواند شامل جذب منابع مالی از بخش خصوصی، حمایت از پروژههای اجتماعی و مسئولیتهای اجتماعی شرکتها، یا ترویج همکاریهای تحقیقاتی و آموزشی باشد. مشارکت با بخش خصوصی میتواند باعث تقویت منابع مالی تشکلها و توسعه فعالیتهای آنها گردد
ماده 50: مشارکت در پروژههای بینالمللی تشکلها باید از فرصتهای موجود برای همکاری با سازمانهای بینالمللی بهرهبرداری کنند. مشارکت در پروژههای بینالمللی میتواند موجب ارتقای تجربه و دانش اعضا و افزایش اعتبار تشکلها در سطح جهانی گردد. این همکاریها میتواند شامل تبادل دانش، مشارکت در طرحهای توسعه، یا دریافت کمکهای مالی از نهادهای بینالمللی باشد.
فصل هفدهم: آموزش و توانمندسازی اعضا و کارکنان
آموزش و توانمندسازی اعضا و کارکنان از ارکان اصلی برای ارتقاء عملکرد و موفقیت هر تشکل مردم نهاد (NGO) محسوب میشود. فراهم آوردن فرصتهای آموزشی و ارتقای مهارتها موجب افزایش کارایی، بهرهوری و همچنین توانایی اعضا و کارکنان در انجام وظایف و مسئولیتهای خود خواهد شد. آموزش نه تنها باعث توسعه فردی اعضا میشود بلکه به تشکلها کمک میکند تا اهداف خود را بهطور مؤثرتر و بهموقعتر تحقق بخشند
ماده 51: برنامههای آموزشی تشکل باید برنامههای آموزشی منظم برای اعضا و کارکنان خود طراحی و اجرا کند. این برنامهها باید شامل آموزشهای عمومی در زمینههای مدیریتی، مالی، حقوقی، و اجتماعی باشد تا اعضا بتوانند با مسائل مختلف تشکل آشنا شوند. همچنین، باید آموزشهای تخصصی متناسب با نیازهای هر بخش از تشکل برگزار شود تا اعضا و کارکنان بتوانند مهارتهای خاص و کاربردی در حوزه فعالیت خود را بهدست آورند
ماده 52: شناسایی نیازهای آموزشی پیش از اجرای هر برنامه آموزشی، تشکل باید نیازهای آموزشی اعضا و کارکنان خود را شناسایی کند. این نیازها میتواند از طریق نظرسنجیها، ارزیابیهای عملکرد، یا مشاورههای فردی شناسایی شود. شناسایی دقیق نیازهای آموزشی کمک میکند تا برنامههای آموزشی هدفمندتر و مؤثرتر باشند
ماده 53: برگزاری کارگاهها و دورههای آموزشی تشکل باید بهطور دورهای کارگاهها و دورههای آموزشی برگزار کند که به بهبود مهارتها و دانش اعضا کمک نماید. این کارگاهها میتواند شامل مباحثی نظیر مدیریت پروژه، مهارتهای رهبری، ارتباطات مؤثر، جمعآوری منابع، و دیگر موضوعات مرتبط با فعالیتهای تشکل باشد. همچنین، دورههای آموزشی باید با توجه به تغییرات و نیازهای جدید در عرصه اجتماعی و اقتصادی بهروز شوند
ماده 54: تشویق به یادگیری مستمر تشکل باید فرهنگ یادگیری مستمر را در میان اعضا و کارکنان خود ترویج دهد. اعضا باید تشویق شوند تا در طول مدت فعالیت خود، مهارتها و دانش خود را بهطور پیوسته بهروزرسانی کنند. این امر میتواند از طریق مشارکت در دورههای آنلاین، مطالعه منابع علمی، یا تبادل تجربیات با دیگر اعضای تشکل یا سازمانهای مشابه صورت گیرد
ماده 55: استفاده از منابع آموزشی بیرونی تشکلها باید از منابع آموزشی بیرونی، از جمله دانشگاهها، مؤسسات آموزشی، و مشاوران متخصص، بهرهبرداری کنند. این منابع میتوانند بهطور مؤثر دانش و اطلاعات جدیدی را در اختیار اعضا قرار دهند. استفاده از این منابع بهویژه در زمینههای تخصصی و جدید بسیار مفید خواهد بود و میتواند به تقویت ظرفیتهای تشکل کمک کند
ماده 56: ارزیابی اثربخشی برنامههای آموزشی پس از هر دوره آموزشی، تشکل باید اثربخشی آن را ارزیابی کند. ارزیابیها باید شامل نظرسنجی از شرکتکنندگان، بررسی نحوه بهکارگیری اطلاعات و مهارتهای آموختهشده در عمل، و شناسایی نقاط ضعف و قوت برنامهها باشد. این ارزیابیها کمک میکند تا برنامههای آموزشی در آینده بهبود یابند و نیازهای اعضا بهطور دقیقتر پوشش داده شوند
ماده 57: ایجاد فرصتهای پیشرفت شغلی تشکلها باید برای اعضا و کارکنان خود فرصتهای پیشرفت شغلی فراهم کنند. این فرصتها میتواند شامل ارتقاء در مقامهای مدیریتی، فرصتهای جدید شغلی، یا امکان مشارکت در پروژههای بزرگتر و مهمتر باشد. این نوع از پیشرفتها نه تنها انگیزه و تعهد اعضا را افزایش میدهد، بلکه باعث میشود تا تشکلها بتوانند از پتانسیلهای بیشتری برای رسیدن به اهداف خود بهرهبرداری کنند
ماده 58: ارزیابی نیازهای فردی و حرفهای اعضا تشکل باید برای هر عضو، ارزیابی نیازهای فردی و حرفهای انجام دهد. این ارزیابی میتواند به تشکل کمک کند تا برنامههای آموزشی متناسب با اهداف شغلی و فردی اعضا طراحی کند. این امر به اعضا کمک میکند تا در مسیر پیشرفت حرفهای خود گام بردارند و بهطور مؤثری به اهداف تشکل کمک کنند.
فصل هجدهم: روابط با دیگر سازمانها و نهادها
تشکلهای مردم نهاد (NGOها) در بسیاری از موارد به همکاری و ارتباط با سایر سازمانها و نهادها نیاز دارند تا بتوانند اهداف خود را به بهترین نحو ممکن دنبال کنند. این نهادها میتوانند شامل سازمانهای دولتی، خصوصی، سایر تشکلهای مردم نهاد، و حتی نهادهای بینالمللی باشند. اساسنامه باید چارچوبی برای این روابط و همکاریها مشخص کند
ماده 46: روابط با سازمانهای دولتی تشکلهای مردم نهاد ممکن است با سازمانهای دولتی همکاریهایی در راستای تحقق اهداف اجتماعی و عمومی داشته باشند. این روابط باید بر اساس توافقنامهها و تفاهمنامههای قانونی تنظیم شود که در آن شرایط همکاری، وظایف و مسئولیتها، و منابع مالی مشخص میشود
ماده 47: همکاری با سایر تشکلهای مردم نهاد تشکل میتواند با سایر نهادهای مشابه و تشکلهای مردم نهاد همکاری کند تا از تبادل تجربیات و منابع بهرهبرداری کند. این همکاریها باید بر اساس اصول شفافیت، احترام به استقلال و حقوق طرفین، و بر اساس برنامههای مشترک باشد که هدف نهایی آن پیشبرد اهداف اجتماعی و خیر عمومی است
ماده 48: روابط بینالمللی در صورتی که تشکل در سطح بینالمللی فعالیت دارد یا قصد دارد در این سطح فعالیت کند، باید شرایط همکاری با سازمانهای بینالمللی، دولتهای خارجی، و سایر نهادهای غیر دولتی در کشورهای مختلف را تعیین کند. این روابط باید با رعایت قوانین بینالمللی و حقوق بشر صورت گیرد و به تقویت موقعیت تشکل و رسیدن به اهداف آن کمک کند
فصل نوزدهم: مسئولیتهای حقوقی و قانونی
تشکلهای مردم نهاد موظف هستند که به تمام قوانین و مقررات ملی و بینالمللی که بر فعالیتهای آنها نظارت میکنند، پایبند باشند. همچنین باید به مسئولیتهای حقوقی خود در قبال اعضا، جامعه، و مراجع قانونی توجه ویژه داشته باشند
ماده 49: مسئولیتهای قانونی تمامی اعضای هیئت مدیره و مسئولان اجرایی تشکل باید از قوانین مربوط به فعالیتهای سازمانهای مردم نهاد آگاهی داشته باشند و در صورت بروز هرگونه نقض قانونی، مسئولیت آن را بپذیرند. همچنین، در صورت نیاز، از مشاوران حقوقی برای راهنمایی و رعایت اصول قانونی استفاده خواهند کرد
ماده 50: رعایت حقوق اعضا و ذینفعان تشکل موظف است که تمامی حقوق اعضای خود را مطابق با قوانین و مقررات حقوق بشری رعایت کند. اعضا باید از حق مشارکت در تصمیمات، دسترسی به اطلاعات، و برخورداری از مزایای تشکل بهرهمند شوند. هرگونه نقض حقوق اعضا یا ذینفعان باید از طریق سازوکارهای داخلی مانند کمیتههای ویژه رسیدگی به شکایات، بررسی و حلوفصل شود
ماده 51: نظارت قانونی و بازرسی در راستای رعایت دقیق و شفاف قوانین، تشکل باید تحت نظارت مستمر و حسابرسی قرار گیرد. این نظارت میتواند از سوی مراجع قانونی یا بازرسان مستقل صورت گیرد. مسئولیت تشکل در این زمینه شامل ارائه اطلاعات دقیق و بهروز از فعالیتها، منابع مالی، و مصارف آنها است
فصل بیستم: نحوه رسیدگی به شکایات و اختلافات
تشکلها باید مکانیسمهایی را برای رسیدگی به شکایات و اختلافات داخلی در نظر بگیرند. این مکانیسمها باید عادلانه و شفاف باشند و در جهت حفظ حقوق اعضا و پیشبرد اهداف تشکل عمل کنند
ماده 52: کمیته رسیدگی به شکایات کمیتهای مستقل از اعضای هیئت مدیره و با مسئولیت رسیدگی به شکایات و اختلافات داخلی تشکل، تشکیل خواهد شد. این کمیته موظف است تمامی شکایات را به طور دقیق بررسی کرده و در صورتی که شکایت صحیح باشد، اقدام لازم را بهمنظور حلوفصل موضوع انجام دهد
ماده 53: فرآیند رسیدگی به شکایات اعضای تشکل میتوانند شکایات خود را در مورد رفتارهای نادرست، نقض حقوق اعضا، یا اختلافات مالی به این کمیته ارجاع دهند. کمیته پس از بررسی، تصمیماتی را برای حل اختلافات اتخاذ میکند. این فرآیند باید شفاف، سریع، و عادلانه باشد و طرفین را از نتایج تصمیمات مطلع کند
ماده 54: حل اختلافات از طریق میانجیگری در صورتی که اختلافات حلنشده بهوجود آید، امکان میانجیگری توسط افراد مستقل و غیر وابسته به هیئت مدیره و سایر نهادهای بیرونی فراهم خواهد بود. این فرآیند کمک خواهد کرد تا طرفین اختلافات به توافقی دوستانه و منصفانه دست یابند
فصل بیست و یکم: نحوه انحلال و خاتمه فعالیتهای تشکل
انحلال و خاتمه فعالیتهای یک تشکل مردم نهاد از جمله مسائلی است که در صورت لزوم باید به دقت در اساسنامه پیشبینی شود. این پروسه باید مطابق با قوانین و مقررات مربوطه، با حفظ حقوق اعضا و ذینفعان، و در صورت لزوم با هماهنگی با نهادهای قانونی صورت پذیرد
ماده 55: دلایل انحلال تشکل ممکن است به دلایل مختلفی منحل شود. این دلایل ممکن است شامل عدم توانایی در دستیابی به اهداف یا اهداف جدید، مشکلات مالی غیرقابل حل، تصمیمات قانونی نهادهای دولتی، یا به تصمیم اعضای عمومی به علت مشکلات داخلی باشد. انحلال باید بر اساس تصمیم هیئت مدیره یا مجمع عمومی و با رأی اعضای آن صورت گیرد
ماده 56: فرآیند انحلال فرآیند انحلال تشکل باید شفاف و دقیق باشد. هیئت مدیره موظف است اقدامات قانونی لازم را برای انحلال تشکل انجام دهد و داراییها و منابع موجود در تشکل باید به نحو صحیح و مطابق با قوانین موجود تقسیم و تخصیص یابد. در صورت وجود بدهیها، ابتدا باید بدهیها تسویه شود و سپس داراییها بین اعضا یا نهادهای دیگر توزیع شود
ماده 57: تعیین تکلیف داراییها در صورت انحلال، داراییهای تشکل باید طبق اهداف اصلی تشکل و با رعایت اصول قانونی تعیین تکلیف شوند. اگر منابع و داراییهای تشکل پس از انحلال باقی بماند، این منابع باید به نهادهای مشابه یا اجتماعی که به اهداف مشابه تشکل میپردازند، اهدا شوند. در صورتی که اعضا یا هیئت مدیره تصمیم به واگذاری داراییها به نهادهای خاص بگیرند، این فرآیند باید با دقت و بر اساس فرآیندهای شفاف انجام شود
ماده 58: تصمیمگیری در مورد انحلال تصمیمگیری در مورد انحلال باید در یک مجمع عمومی فوقالعاده گرفته شود که در آن اعضای تشکل نظرات خود را ارائه دهند. برای انحلال، معمولاً باید اکثریت ویژهای از اعضا (مثل دو سوم یا سه چهارم) موافقت کنند. این تصمیمات باید طبق مقررات دقیق و با رعایت حقوق اعضای تشکل انجام شود
فصل بیست و دوم: تغییرات در اساسنامه
هر زمان که تشکل نیاز به تغییرات در اساسنامه خود داشته باشد، این تغییرات باید از طریق فرآیند قانونی و با تصمیمگیری صحیح اعضا انجام شود. این تغییرات ممکن است بهمنظور هماهنگ کردن اساسنامه با شرایط جدید یا رفع مشکلات داخلی لازم باشد
ماده 59: شرایط تغییر اساسنامه هر تغییر در اساسنامه باید در یک جلسه مجمع عمومی فوقالعاده مطرح شود. برای پذیرش هر تغییر، نیاز به رأی اکثریت ویژهای از اعضای تشکل است. اعضا باید از جزئیات تغییرات آگاه شوند و اطلاعات کامل در خصوص دلایل تغییرات و تأثیرات آن دریافت کنند
ماده 60: اعلام تغییرات به مراجع قانونی پس از تصویب تغییرات در اساسنامه، تشکل موظف است تا این تغییرات را به مراجع قانونی ذیصلاح اطلاع دهد. این ممکن است شامل ثبت تغییرات در مراجع دولتی یا محلی باشد تا این تغییرات بهطور رسمی به ثبت برسد و مورد تأیید قرار گیرد
ماده 61: نحوه اطلاعرسانی به اعضا اطلاعرسانی به اعضا درباره تغییرات اساسنامه باید از طریق راههای رسمی و معتبر صورت گیرد. این ممکن است شامل ارسال اطلاعیهها، برگزاری جلسات عمومی، یا ارسال ایمیلهای رسمی باشد. همچنین اعضا باید به فرصت کافی برای بحث و بررسی تغییرات داده شوند.
فصل بیست و سوم: حقوق و مزایای اعضا
اعضای تشکل از حقوق و مزایای مختلفی برخوردارند که باید در اساسنامه تشکل بهطور دقیق مشخص شود. این حقوق و مزایا باید بر اساس قوانین و مقررات تشکل و با رعایت اصول عدالت و شفافیت تأمین شوند
ماده 62: حقوق اعضا اعضای تشکل باید از حقوق مختلفی از جمله حق رأی، حق دسترسی به اطلاعات، حق شرکت در تصمیمگیریها، و حق مشارکت در فعالیتهای تشکل برخوردار باشند. همچنین باید شرایط لازم برای حمایت از حقوق اعضا در برابر هرگونه اقدام ناعادلانه یا غیرقانونی فراهم شود
ماده 63: مزایای اعضا اعضای تشکل ممکن است از مزایای خاصی مانند حمایتهای مالی، امکانات آموزشی، مشارکت در پروژهها، یا دسترسی به خدمات خاص بهرهمند شوند. این مزایا باید بهطور شفاف و منصفانه توزیع شود و هیچگونه تبعیضی در ارائه این مزایا وجود نداشته باشد
ماده 64: سازوکارهای حل اختلاف در مورد حقوق و مزایا در صورتی که اختلافی در مورد حقوق و مزایای اعضا بهوجود آید، باید یک سازوکار مشخص و شفاف برای حلوفصل این اختلافات وجود داشته باشد. این سازوکار میتواند شامل کمیتههای داخلی، مشاوران حقوقی، یا میانجیگران مستقل باشد
فصل بیست و چهارم: اصول شفافیت و پاسخگویی
یکی از اساسیترین اصولی که تشکلهای مردم نهاد باید در اساسنامه خود به آن توجه کنند، شفافیت و پاسخگویی در تمامی مراحل و فعالیتها است. این اصل نهتنها باعث جلب اعتماد عمومی میشود، بلکه کمک میکند تا تشکلها از اتهامات و مشکلات قانونی جلوگیری کنند
ماده 65: شفافیت در مدیریت مالی تشکلها باید تمامی منابع مالی خود را بهصورت شفاف و دقیق ثبت و گزارش کنند. این گزارشها باید بهطور منظم به اعضا و مراجع ذیصلاح ارائه شود. علاوه بر این، بررسی و ارزیابی منابع مالی باید بهطور مستقل و شفاف انجام شود تا از بروز هرگونه فساد یا سوءاستفاده جلوگیری شود
ماده 66: اطلاعرسانی به اعضا و عموم تمامی تصمیمات کلیدی و تحولات مهم در تشکل باید بهطور شفاف و در زمان مناسب به اعضا و عموم مردم اطلاعرسانی شود. این اطلاعرسانی میتواند از طریق برگزاری نشستها، ارسال گزارشهای دورهای، یا انتشار اطلاعات در وبسایت و شبکههای اجتماعی صورت پذیرد
ماده 67: نظارت داخلی و خارجی تشکل باید یک سیستم نظارتی داخلی و خارجی برای کنترل و ارزیابی عملکرد خود داشته باشد. این نظارت میتواند توسط کمیتههای نظارتی داخلی و یا کارشناسان مستقل صورت گیرد. گزارشهای نظارتی باید در دسترس اعضا قرار گیرد تا از بروز مشکلات پیشگیری شود و اطمینان حاصل گردد که تشکل طبق اهداف خود عمل میکند
فصل بیست و پنجم: آموزش و توانمندسازی اعضا
آموزش و توانمندسازی اعضا یکی از اهداف مهم و ضروری برای تشکلهای مردم نهاد است. تشکلها باید برنامههایی را بهمنظور تقویت توانمندیهای فردی و جمعی اعضا برگزار کنند تا آنان قادر باشند در راستای تحقق اهداف تشکل مؤثرتر عمل کنند
ماده 68: برنامههای آموزشی تشکل باید دورههای آموزشی و کارگاههای تخصصی را برای اعضا برگزار کند تا آنان از دانش و مهارتهای لازم برای ایفای نقش خود در تشکل برخوردار شوند. این برنامهها باید شامل مباحث مدیریتی، حقوقی، اجتماعی و اقتصادی باشند و بهمنظور ارتقای سطح علمی و عملی اعضا طراحی شوند
ماده 69: حمایت از توسعه فردی اعضا تشکلها باید از اعضای خود حمایت کنند تا در زمینههای مختلف از جمله تحصیل، شغل و فعالیتهای اجتماعی رشد کنند. این حمایتها میتواند از طریق اعطای بورسیههای تحصیلی، مشاوره شغلی، یا فرصتی برای شرکت در پروژههای مختلف صورت پذیرد
ماده 70: تشویق به مشارکت فعال اعضای تشکل باید بهطور فعال در تصمیمگیریها و برنامهریزیها مشارکت کنند. این مشارکت فعال باعث تقویت حس مسئولیتپذیری و تعلقخاطر در اعضا میشود و همچنین باعث ایجاد احساس مالکیت نسبت به فعالیتها و نتایج آنها میگردد.
فصل بیست و ششم: مسئولیتهای اجتماعی تشکلها
تشکلهای مردم نهاد با توجه به نقش و جایگاه خود در جامعه، باید همواره مسئولیتهای اجتماعی خود را بهطور جدی پیگیری کنند. این مسئولیتها شامل کمک به حل مشکلات اجتماعی، ارتقای سطح آگاهی عمومی، و حمایت از حقوق بشر و محیطزیست است
ماده 71: تعهد به رفاه اجتماعی تشکل باید فعالیتهای خود را بهگونهای پیش ببرد که به بهبود رفاه اجتماعی و کیفیت زندگی افراد در جامعه کمک کند. این شامل فعالیتهایی در زمینههای مختلف مانند سلامت، آموزش، اشتغال، و کاهش فقر است. تشکل باید از هرگونه فعالیتی که به تضییع حقوق افراد منتهی میشود خودداری کند.
ماده 72: حفاظت از محیطزیست یکی از مسئولیتهای اجتماعی تشکلها، حمایت از محیطزیست و ارتقای آگاهیهای عمومی در مورد حفاظت از منابع طبیعی است. تشکلها میتوانند با همکاری دیگر نهادها و جوامع محلی، برنامههای محیطزیستی و آموزشی برگزار کنند و به ترویج اصول پایداری و حفاظت از طبیعت کمک نمایند
ماده 73: حمایت از حقوق بشر تشکلهای مردم نهاد باید در تمامی فعالیتهای خود، از حقوق بشر و آزادیهای فردی و اجتماعی حمایت کنند. آنها باید هرگونه نقض حقوق بشر را بهطور شفاف گزارش کرده و اقدامات لازم برای مقابله با آن را اتخاذ کنند. همچنین تشکلها باید به توسعه فرهنگ احترام به حقوق بشر و تساوی حقوق تمامی افراد کمک کنند.
فصل بیست و هفتم: اصول همکاری و مشارکت با سایر نهادها
تشکلهای مردم نهاد باید اصول همکاری و مشارکت با دیگر نهادهای دولتی، غیر دولتی و بینالمللی را در اساسنامه خود لحاظ کنند. این همکاریها میتواند موجب افزایش اثربخشی و تحقق اهداف تشکلها گردد.
ماده 74: همکاری با نهادهای دولتی و خصوصی تشکلها باید بتوانند با نهادهای دولتی، بخش خصوصی، و دیگر سازمانهای غیردولتی در راستای تحقق اهداف مشترک همکاری کنند. این همکاریها میتواند شامل برگزاری پروژههای مشترک، تبادل اطلاعات، یا جذب منابع مالی باشد
ماده 75: مشارکت در شبکههای بینالمللی تشکلها میتوانند با مشارکت در شبکههای بینالمللی نهادهای مردم نهاد، تجربهها و اطلاعات خود را بهاشتراک بگذارند و از تجارب جهانی برای بهبود فعالیتهای خود استفاده کنند. این مشارکت میتواند موجب گسترش دامنه تأثیرگذاری تشکلها در سطح جهانی گردد
نتیجهگیری نهایی
اساسنامه تشکلهای مردم نهاد نهتنها بهعنوان یک سند قانونی عمل میکند بلکه بهعنوان نقشهراهی برای فعالیتهای اخلاقی، اجتماعی، و اقتصادی تشکلها نیز در نظر گرفته میشود. با تدوین اساسنامهای جامع و دقیق که تمامی جوانب قانونی، مالی، اجتماعی، و مدیریتی را پوشش دهد، تشکلها قادر خواهند بود بهطور مؤثر در جامعه عمل کنند و به هدف خود که ارتقای سطح زندگی و رفاه جامعه است، دست یابند. در نهایت، تعهد به اصول شفافیت، مشارکت فعال اعضا، آموزش و توانمندسازی، و مسئولیت اجتماعی، راه را برای تحقق اهداف بزرگتر تشکلها هموار خواهد کرد
سایر مقالات: