شرکت مدنی چیست؟
شرکت مدنی چیست و چه تفاوت‌هایی با شرکت تجاری دارد؟
شرکت به‌طور کلی به معنای یک نهاد تجاری است که افراد، به‌ویژه اشخاص حقیقی و حقوقی، به‌منظور رسیدن به اهداف مشترک و کسب سود در کنار یکدیگر فعالیت می‌کنند. این نهاد تجاری، از طریق قراردادهایی میان شرکا ایجاد می‌شود که هدف از آن فعالیت‌های اقتصادی است. اساسنامه‌ی شرکت‌ها معمولاً به‌طور مفصل در قوانین تجارت آمده است. به‌طور کلی، یک شرکت به‌شکل یک قرارداد و توافق میان افراد مختلف شکل می‌گیرد تا سرمایه‌گذاری مشترک داشته باشند و سود حاصل از آن را به نسبت سهم خود تقسیم کنند.
در قانون مدنی ایران، شرکت به‌عنوان تجمع حقوق مالکیت‌های متعدد در یک شیء واحد و به‌طور اشاعه تعریف شده است. بر اساس همین اصول، شرکت‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: شرکت‌های تجاری و شرکت‌های مدنی. در ادامه به تفصیل به ویژگی‌های شرکت‌های مدنی و تفاوت آن‌ها با شرکت‌های تجاری می‌پردازیم
شرکت مدنی: ویژگی‌ها و ساختار آن
تعریف و ماهیت شرکت مدنی
شرکت مدنی به شرکتی گفته می‌شود که بر اساس توافق و قرارداد میان دو یا چند نفر به‌منظور انجام فعالیت‌های اقتصادی مشترک شکل می‌گیرد. هدف از ایجاد چنین شرکتی، معمولاً کسب درآمد از طریق انجام حرفه‌ای خاص یا فعالیت‌های تجاری از جمله خرید و فروش کالا و خدمات است. برخلاف شرکت‌های تجاری، در شرکت‌های مدنی، سهم سود و زیان برای شرکا به‌طور مساوی تقسیم می‌شود، مگر در موارد خاص که توافقات دیگری بین شرکا صورت گیرد
این نوع شرکت‌ها به‌طور مستقیم تابع قانون مدنی هستند و ویژگی‌هایی دارند که آن‌ها را از شرکت‌های تجاری متمایز می‌کند. در ماده‌های ۵۷۱ تا ۶۰۶ قانون مدنی، تعاریف و ویژگی‌های شرکت‌های مدنی به‌طور دقیق‌تری مطرح شده است
یکی از نکات مهم در مورد شرکت‌های مدنی این است که این نوع شرکت‌ها برخلاف شرکت‌های تجاری، نیاز به ثبت در مرجع ثبت شرکت‌ها ندارند و به‌طور طبیعی شخصیت حقوقی پیدا نمی‌کنند. به‌عبارت دیگر، شرکت‌های مدنی از نظر قانونی به‌طور مستقل به‌عنوان یک شخصیت حقوقی شناخته نمی‌شوند
ویژگی‌های شرکت مدنی
شرکت‌های مدنی ویژگی‌های خاصی دارند که در اینجا به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. عدم وجود شخصیت حقوقی: شرکت مدنی به‌عنوان یک نهاد مستقل حقوقی شناخته نمی‌شود، بنابراین تابعیت و اقامتگاه خاصی ندارد
2. عدم تجاری بودن معاملات: هرچند شرکت‌های مدنی ممکن است فعالیت‌های تجاری انجام دهند، اما داد و ستدهای آن‌ها طبق قانون تجاری محسوب نمی‌شوند
3. عدم الزامات قانونی ثبت: برخلاف شرکت‌های تجاری، شرکت‌های مدنی نیازی به ثبت رسمی ندارند و هیچ‌گونه شخصیت حقوقی برای آن‌ها تعریف نمی‌شود
4. توزیع مساوی سود و زیان: در شرکت‌های مدنی، سود و زیان به‌طور مساوی میان شرکا تقسیم می‌شود، مگر در مواردی که توافقات خاصی صورت گرفته باشد
5. نمایندگی شرکا: در شرکت‌های مدنی، هر یک از شرکا می‌توانند به نمایندگی از طرف شرکت عمل کنند
انواع شرکت‌های مدنی
شرکت‌های مدنی را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد: شرکت قهری و شرکت اختیاری
1. شرکت قهری: شرکت قهری، شرکتی است که اراده و خواست افراد در ایجاد آن نقشی ندارد و به‌طور طبیعی و قهری تشکیل می‌شود. این نوع شرکت معمولاً از دو طریق به وجود می‌آید:
از طریق میراث: در این حالت، پس از فوت فردی، اموال او به‌طور طبیعی به وارثان منتقل می‌شود
از طریق امتزاج مال: در اینجا مال‌های مختلف به‌طور غیر ارادی با یکدیگر ترکیب می‌شوند
2. شرکت اختیاری: در شرکت‌های مدنی اختیاری، اراده و تصمیم‌گیری افراد نقش تعیین‌کننده دارد. افراد به‌طور داوطلبانه تصمیم می‌گیرند تا منابع خود را به اشتراک بگذارند و به‌منظور انجام فعالیت تجاری یا اقتصادی خاصی وارد همکاری شوند. این نوع شرکت می‌تواند از طریق توافق یا امتزاج اختیاری یا قبول مال توسط شرکا به‌وجود آید
تفاوت‌های شرکت مدنی و شرکت تجاری
شرکت‌های مدنی و تجاری، علی‌رغم شباهت‌هایی که دارند، تفاوت‌های عمده‌ای نیز با یکدیگر دارند. در اینجا به مهم‌ترین تفاوت‌ها اشاره می‌کنیم:
1. ماهیت قانونی و شخصیت حقوقی: در شرکت‌های تجاری، شخصیت حقوقی مستقل برای شرکت ایجاد می‌شود و تمامی امور مربوط به ثبت و قانون‌گذاری به‌طور رسمی انجام می‌شود. اما در شرکت‌های مدنی، هیچ‌گونه شخصیت حقوقی برای شرکت ایجاد نمی‌شود و شرکت بیشتر به‌عنوان یک توافق‌نامه میان شرکا تلقی می‌شود
2. مسئولیت شرکا: در شرکت‌های تجاری، مسئولیت شرکا محدود به سرمایه‌گذاری آن‌ها است، اما در شرکت‌های مدنی، در صورت بروز مشکل یا بدهی، بستانکار می‌تواند از سایر شرکا طلب خود را دریافت کند
3. حقوق و روابط شرکا: در شرکت‌های تجاری، روابط میان شرکا معمولاً طبق یک اساس‌نامه مشخص تنظیم می‌شود و این روابط از نظر قانونی بسیار مهم هستند. اما در شرکت‌های مدنی، توافقات و اراده شرکا اهمیت بیشتری دارد و معمولاً قوانین خاصی برای روابط آنان وجود ندارد
4. تشریفات قانونی: در شرکت‌های تجاری، ثبت شرکت و انجام تشریفات قانونی الزامی است، اما در شرکت‌های مدنی، چنین الزامی وجود ندارد و ثبت به‌صورت اختیاری انجام می‌شود
سوالات متداول (FAQ)
1. آیا شرکت‌های مدنی نیاز به ثبت دارند؟ خیر، شرکت‌های مدنی برخلاف شرکت‌های تجاری نیازی به ثبت در مرجع ثبت شرکت‌ها ندارند
2. چه تفاوتی میان شرکت مدنی و تجاری وجود دارد؟ شرکت‌های مدنی فاقد شخصیت حقوقی هستند، در حالی که شرکت‌های تجاری دارای شخصیت حقوقی مستقل می‌باشند
3. شرکای شرکت مدنی چه مسئولیتی دارند؟ در صورت بدهی، بستانکار می‌تواند از سایر شرکا طلب خود را دریافت کند
4. آیا در شرکت‌های مدنی سود به‌طور مساوی تقسیم می‌شود؟ بله، معمولاً سود و زیان به‌طور مساوی میان شرکا تقسیم می‌شود، مگر در موارد خاص
5. آیا در شرکت‌های مدنی قرارداد مکتوب لازم است؟ بله، برای ایجاد یک شرکت مدنی نیاز به قرارداد مکتوب میان شرکا وجود دارد
6. آیا شرکت مدنی می‌تواند تجاری باشد؟ خیر، معاملات شرکت‌های مدنی طبق قانون تجارت تجاری محسوب نمی‌شوند
7. چه زمانی یک شرکت مدنی باید منحل شود؟ اگر مدت زمان مشخصی برای شرکت مدنی تعیین نشده باشد، هر یک از شرکا می‌تواند تقاضای انحلال آن را داشته باشد
8. آیا بستانکار می‌تواند در شرکت مدنی به سایر شرکا مراجعه کند؟ بله، بستانکار می‌تواند از سایر شرکا برای پرداخت دیون طلب خود را دریافت کند
9. چه نوع فعالیت‌هایی می‌توان در شرکت مدنی انجام داد؟ فعالیت‌های اقتصادی مانند خرید و فروش، انجام حرفه‌های مختلف و کسب و کارهای مشترک می‌توانند در شرکت‌های مدنی انجام شوند
10. آیا در شرکت‌های مدنی نیاز به تعیین میزان سرمایه اولیه است؟ خیر، در شرکت‌های مدنی میزان سرمایه به توافق شرکا بستگی دارد و نیاز به تعیین مبلغ اولیه نیست
11. آیا شرکا می‌توانند به‌طور غیر مساوی سود و زیان را تقسیم کنند؟ بله، در مواردی که توافقی میان شرکا صورت گیرد، می‌توانند تقسیم سود و زیان به‌صورت غیر مساوی باشد
12. آیا شرکت مدنی می‌تواند فعالیت‌های تجاری داشته باشد؟ بله، شرکت مدنی می‌تواند در فعالیت‌های تجاری نیز مشارکت کند، اما معاملات آن‌ها تجاری محسوب نمی‌شود
13. چه زمانی باید قرارداد شرکت مدنی تنظیم شود؟ قرارداد شرکت مدنی باید قبل از شروع فعالیت‌های تجاری تنظیم گردد تا شرایط توافق‌نامه به‌طور دقیق مشخص شود
14. آیا ممکن است شرکا در شرکت مدنی تنها برای مدت معین همکاری کنند؟ بله، شرکا می‌توانند برای مدت معین در شرکت مدنی همکاری کنند و پس از آن تصمیم به انحلال یا ادامه همکاری بگیرند
15. آیا برای تشکیل شرکت مدنی به مجوز خاصی نیاز است؟ خیر، برای تشکیل شرکت مدنی مجوز خاصی نیاز نیست، بلکه تنها نیاز به توافق میان شرکا وجود دارد
16. آیا در صورت ورشکستگی شرکت مدنی، شرکا می‌توانند جداگانه مسئولیت‌ها را پرداخت کنند؟ بله، در صورت ورشکستگی، هر یک از شرکا مسئول پرداخت دیون هستند و بستانکار می‌تواند از سایر شرکا طلب خود را وصول کند
17. آیا در شرکت‌های مدنی، اختیاری بودن توافق‌ها الزامی است؟ بله، در شرکت‌های مدنی، اراده و توافق شرکا اساس تشکیل شرکت است
18. آیا شرکت مدنی می‌تواند ورشکست شود؟ خیر، شرکت مدنی از نظر قانونی همانند شرکت‌های تجاری نمی‌تواند ورشکست شود، زیرا شخصیت حقوقی مستقل ندارد
19. چه زمانی باید از خدمات ثبت شرکت‌ها استفاده کرد؟ اگر به‌دنبال ثبت شرکت تجاری یا انجام خدمات قانونی در این زمینه هستید، باید از خدمات معتبر ثبت شرکت‌ها استفاده کنید
جمع بندی
اگر به دنبال راه‌اندازی یک شرکت مدنی هستید و نیاز به راهنمایی یا انجام خدمات ثبت شرکت دارید، موسسه حامی ثبت به‌عنوان یک مرجع معتبر و تخصصی در این زمینه آماده است تا شما را در تمامی مراحل مشاوره، ثبت و پیگیری‌های قانونی همراهی کند. با توجه به پیچیدگی‌های قانونی شرکت‌های مدنی و تفاوت‌های آن‌ها با شرکت‌های تجاری، بهره‌مندی از مشاوره حقوقی و خدمات ثبت دقیق و مطمئن، برای شروع فعالیت‌های اقتصادی شما بسیار ضروری است
موسسه حامی ثبت با ارائه خدمات حرفه‌ای در زمینه ثبت شرکت‌های مدنی، از جمله مشاوره در خصوص انتخاب نوع شرکت و نحوه تقسیم سود و زیان، به شما کمک خواهد کرد تا روند کاری خود را با اطمینان و مطابق با قوانین موجود پیش ببرید.
برای کسب اطلاعات بیشتر یا دریافت مشاوره و خدمات ثبت شرکت، می‌توانید با شماره زیر تماس بگیرید:
02634003817