سمت مدیرعامل در شرکت بالاتر است یا رئیس؟
در دنیای کسب و کار و ثبت شرکت تجاری، دو عنوان مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره به‌طور گسترده استفاده می‌شود، اما اغلب ابهاماتی در خصوص اینکه کدامیک از این سمت‌ها بالاتر است وجود دارد. هر یک از این موقعیت‌ها نقش مهمی در ساختار شرکتی ایفا می‌کنند، اما از لحاظ مسئولیت‌ها و اختیارات، تفاوت‌هایی دارند که باید مورد بررسی قرار گیرند. این مقاله به تحلیل مقایسه‌ای این دو سمت پرداخته و بررسی خواهد کرد که در نهایت کدام یک از این دو موقعیت از نظر مدیریتی و اجرایی بالاتر است
1. وظایف مدیرعامل در شرکت ها
مدیرعامل (CEO: Chief Executive Officer) بالاترین مقام اجرایی در یک شرکت است و مسئولیت‌های کلیدی در جهت اجرای سیاست‌ها، برنامه‌ها و استراتژی‌های تعیین‌شده توسط هیئت مدیره را بر عهده دارد. به عبارت دیگر، مدیرعامل فردی است که روزانه تصمیمات اجرایی را اتخاذ می‌کند و مسئول عملیات روزمره شرکت می‌باشد.
وظایف مدیرعامل شامل مواردی مانند:
اجرای تصمیمات هیئت مدیره: مدیرعامل باید تصمیمات اتخاذ شده توسط هیئت مدیره را در عمل پیاده‌سازی کند
نظارت بر عملکرد شرکت: مدیرعامل به‌طور مستقیم بر تمامی بخش‌های شرکت نظارت دارد و عملکرد کارکنان، بخش‌های مختلف و پروژه‌ها را ارزیابی می‌کند
مدیریت منابع مالی: یکی از مهم‌ترین وظایف مدیرعامل، مدیریت بودجه، درآمدها و هزینه‌ها است
رهبری شرکت: مدیرعامل نقش مهمی در شکل‌دهی به فرهنگ سازمانی، ایجاد انگیزه در کارکنان و ارتقای سطح عملکرد شرکت دارد
2. وظایف رئیس هیئت مدیره چیست؟
رئیس هیئت مدیره فردی است که مسئولیت نظارت و هدایت کلی فعالیت‌های هیئت مدیره را بر عهده دارد. هیئت مدیره به‌عنوان یک نهاد تصمیم‌گیرنده، از افرادی تشکیل می‌شود که مسئولیت سیاست‌گذاری کلی شرکت را دارند. در واقع، رئیس هیئت مدیره به‌عنوان ناظر بر تصمیمات استراتژیک شرکت عمل می‌کند و نظارت بر مدیرعامل و سایر اعضای هیئت مدیره را بر عهده دارد.
وظایف رئیس هیئت مدیره شامل موارد زیر است:
هدایت جلسات هیئت مدیره: رئیس هیئت مدیره جلسات هیئت مدیره را رهبری می‌کند و در فرآیند تصمیم‌گیری‌های کلیدی شرکت نقش اساسی دارد
نظارت بر عملکرد هیئت مدیره و مدیرعامل: رئیس هیئت مدیره مسئول نظارت بر عملکرد هیئت مدیره و بررسی اینکه آیا مدیرعامل و تیم اجرایی شرکت در مسیر صحیح حرکت می‌کنند، است
تصمیم‌گیری در موارد استراتژیک: رئیس هیئت مدیره در اتخاذ تصمیمات کلان و استراتژیک شرکت نظیر تغییرات بنیادی در ساختار سازمانی، برنامه‌های توسعه و شراکت‌های بزرگ نقش دارد
تعامل با سهامداران: رئیس هیئت مدیره به‌عنوان رابط بین هیئت مدیره و سهامداران عمل می‌کند و در انتقال گزارش‌ها و اطلاعات حیاتی به آنها نقش دارد
3. تفاوت‌ها و مقایسه مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره
برای درک بهتر تفاوت‌های این دو سمت، می‌توان آنها را از زوایای مختلف بررسی کرد:
3.1 نظارت و مسئولیت اجرایی
رئیس هیئت مدیره بیشتر نقش نظارتی دارد و مسئول هدایت کلی هیئت مدیره است. او بر روند کلی تصمیم‌گیری‌های استراتژیک نظارت می‌کند و از این نظر بالاترین مقام اجرایی در سطح هیئت مدیره است
مدیرعامل مسئول اجرای این تصمیمات است و نظارت بر عملیات روزانه شرکت را بر عهده دارد. از این رو، مدیرعامل بیشتر به جنبه‌های اجرایی و عملیاتی تمرکز دارد
3.2 اختیارات و مسئولیت‌ها
رئیس هیئت مدیره معمولاً در مواردی که نیاز به تصمیمات کلان و استراتژیک است، تصمیم‌گیری می‌کند. هیئت مدیره معمولاً در مورد سیاست‌های بلندمدت شرکت، تغییرات اساسی، انتخاب مدیرعامل و موارد مشابه تصمیم می‌گیرد
مدیرعامل در محدوده اختیارات تفویض‌شده توسط هیئت مدیره، مسئولیت‌های اجرایی و عملیاتی را بر عهده دارد. این مسئولیت‌ها شامل تصمیمات روزمره، مدیریت منابع انسانی، مالی و عملیاتی است
3.3 ساختار سازمانی
در بسیاری از شرکت‌ها، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل ممکن است شخصی متفاوت باشند، اما در برخی از شرکت‌ها این دو مقام به‌صورت همزمان توسط یک نفر اشغال می‌شود. در چنین حالتی، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل به‌طور همزمان می‌تواند به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی و نظارتی عمل کند. در این نوع ساختار، فردی که هر دو نقش را بر عهده دارد، اختیارات وسیعی برای تصمیم‌گیری و مدیریت شرکت دارد
4. سمت مدیرعامل در شرکت بالاتر است یا رئیس هیئت مدیره؟
بسته به نوع شرکت و ساختار آن، می‌توان گفت که:
رئیس هیئت مدیره در زمینه نظارت و هدایت استراتژیک، مقام بالاتری دارد. او مسئول نظارت بر عملکرد کلی هیئت مدیره است و تصمیمات کلان و استراتژیک شرکت در دستان هیئت مدیره قرار دارد
مدیرعامل از نظر اجرایی مقام بالاتری دارد، زیرا او مسئولیت اجرای تصمیمات و نظارت بر عملیات روزانه شرکت را بر عهده دارد. در شرکت‌های بزرگ و پیچیده، مدیرعامل قدرت اجرایی و مدیریتی بسیار بالایی دارد
5. جمع‌بندی
در نهایت، پاسخ به این سوال که کدام سمت بالاتر است، بستگی به تعریف دقیق اختیارات و ساختار سازمانی شرکت دارد. در شرکت‌هایی که رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل دو شخص متفاوت هستند، رئیس هیئت مدیره بیشتر نقش نظارتی و استراتژیک دارد و مقام بالاتری از نظر تصمیم‌گیری‌های کلان به شمار می‌رود. اما از نظر اجرایی، مدیرعامل به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی عمل می‌کند و مسئولیت اصلی اجرای تصمیمات و هدایت عملیات روزانه شرکت را بر عهده دارد
به طور کلی، می‌توان گفت که هر یک از این دو سمت در زمینه خاص خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و مکمل یکدیگر هستند. رئیس هیئت مدیره به‌عنوان ناظر کلی و تصمیم‌گیرنده در امور استراتژیک و مدیرعامل به‌عنوان مجری و هدایت‌کننده امور اجرایی، هر دو نقش حیاتی در موفقیت یک شرکت دارند.
پرسش های پرتکرار FAQ
1. آیا یک شخص می‌تواند همزمان هم رئیس هیئت مدیره و هم مدیرعامل باشد؟
بله، در برخی از شرکت‌ها به ویژه در شرکت‌های کوچک یا در مواقع خاص، یک شخص ممکن است هر دو سمت رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل را همزمان بر عهده داشته باشد. این وضعیت می‌تواند به دلایل عملی یا استراتژیک ایجاد شود تا هماهنگی بهتری میان تصمیمات کلان و اجرایی شرکت برقرار گردد
2. چطور هیئت مدیره می‌تواند اختیارات مدیرعامل را محدود کند؟
هیئت مدیره می‌تواند از طریق اساسنامه شرکت یا مصوبات خاص، اختیارات مدیرعامل را در برخی موارد محدود کند. این محدودیت‌ها می‌توانند شامل سقف‌های مالی برای تصمیمات، شرایط خاص برای قراردادها یا محدودیت‌های خاص در خصوص انجام معاملات بزرگ باشند
3. آیا مدیرعامل می‌تواند بدون تایید هیئت مدیره اقداماتی انجام دهد؟
در اغلب موارد، مدیرعامل باید طبق دستورالعمل‌ها و محدودیت‌های تعیین‌شده توسط هیئت مدیره عمل کند. با این حال، در مواردی که هیئت مدیره اختیارات وسیعی به مدیرعامل تفویض کرده باشد، او ممکن است بدون تایید هیئت مدیره اقدامات اجرایی را انجام دهد. این موضوع بستگی به نحوه تفویض اختیار و اساسنامه شرکت دارد
4. آیا رئیس هیئت مدیره می‌تواند به جای مدیرعامل تصمیمات اجرایی بگیرد؟
رئیس هیئت مدیره به طور معمول مسئولیت‌های اجرایی ندارد و تمرکز او بر نظارت و هدایت استراتژیک است. با این حال، اگر رئیس هیئت مدیره نیز نقش اجرایی داشته باشد یا اگر مدیرعامل قادر به انجام وظایف خود نباشد، رئیس هیئت مدیره می‌تواند موقتاً برخی از مسئولیت‌ها را بر عهده بگیرد
5. چه زمانی باید هیئت مدیره رئیس خود را تغییر دهد؟
هیئت مدیره ممکن است زمانی رئیس خود را تغییر دهد که این فرد نتواند به درستی در راستای اهداف شرکت عمل کند یا اگر تغییرات استراتژیک ایجاب کند که فرد دیگری به ریاست هیئت مدیره برسد. این تغییرات معمولاً در مجامع عمومی شرکت انجام می‌شود
6. آیا مدیرعامل می‌تواند اعضای هیئت مدیره را تغییر دهد؟
خیر، تغییر اعضای هیئت مدیره در اختیار مدیرعامل نیست. این کار به تصمیمات مجمع عمومی و هیئت مدیره بستگی دارد. مدیرعامل ممکن است نظرات و پیشنهادات خود را در خصوص اعضای هیئت مدیره به هیئت مدیره یا مجمع عمومی ارائه دهد، اما نمی‌تواند تصمیمات قطعی در این زمینه بگیرد
7. نقش رئیس هیئت مدیره در جذب سرمایه‌گذار برای شرکت چیست؟
رئیس هیئت مدیره به عنوان مقام ارشد استراتژیک، می‌تواند نقش کلیدی در جذب سرمایه‌گذاران ایفا کند. او می‌تواند با برقراری ارتباط با سرمایه‌گذاران کلیدی، تدوین استراتژی‌های مالی و هدایت مذاکرات، به جذب سرمایه کمک کند
8. آیا رئیس هیئت مدیره مسئولیت حقوقی در قبال تصمیمات شرکت دارد؟
رئیس هیئت مدیره مسئولیت کلی در قبال تصمیمات کلان شرکت دارد و در برخی موارد ممکن است مسئولیت حقوقی نیز در صورت نقض قوانین و مقررات برای شرکت به عهده بگیرد. این مسئولیت بیشتر به نظارت و هدایت شرکت مربوط است تا مدیریت روزانه
9. چه تفاوت‌هایی بین مسئولیت‌های مالی مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره وجود دارد؟
مدیرعامل مسئولیت اجرایی مدیریت منابع مالی شرکت را دارد، از جمله تهیه بودجه، نظارت بر هزینه‌ها و انجام معاملات مالی. اما رئیس هیئت مدیره بیشتر بر نظارت بر استراتژی مالی و تصمیمات کلان مالی نظارت می‌کند و مستقیماً در فعالیت‌های مالی روزانه دخالت ندارد
10. آیا رئیس هیئت مدیره باید در روند اجرایی روزانه شرکت دخالت کند؟
به طور معمول نه، رئیس هیئت مدیره نباید در روند اجرایی روزانه شرکت دخالت کند. او به عنوان ناظر استراتژیک باید نظارت کلی بر فعالیت‌های مدیرعامل و هیئت مدیره داشته باشد، اما به طور مستقیم در امور اجرایی شرکت دخالتی ندارد
11. آیا مدیرعامل می‌تواند بودجه شرکت را تغییر دهد بدون اینکه هیئت مدیره تایید کند؟
مدیرعامل می‌تواند در چارچوب اختیارات خود در موارد خاص تغییراتی در بودجه ایجاد کند، اما هر تغییر عمده یا اساسی باید توسط هیئت مدیره تایید شود. در غیر این صورت، تغییرات می‌توانند منجر به تخطی از سیاست‌ها یا اساسنامه شرکت شوند
12. چه زمانی هیئت مدیره باید تصمیمات خود را به مجمع عمومی اطلاع دهد؟
هیئت مدیره باید تصمیمات کلیدی که می‌تواند تأثیر زیادی بر آینده شرکت داشته باشد، مانند تغییرات در استراتژی، افزایش سرمایه یا تغییرات عمده در ساختار شرکت را به مجمع عمومی اطلاع دهد. این اطلاع‌رسانی معمولاً در مجامع عمومی عادی یا فوق‌العاده انجام می‌شود
13. آیا مدیرعامل می‌تواند شرکت را در معاملات بزرگ بدون تایید هیئت مدیره وارد کند؟
خیر، در موارد معاملات بزرگ یا حساس، مدیرعامل باید اجازه هیئت مدیره را کسب کند، مگر آنکه اختیارات خاصی برای انجام این معاملات به او تفویض شده باشد. برای اطمینان از رعایت مقررات، هیئت مدیره معمولاً نظارت بر چنین معاملاتی دارد
14. آیا رئیس هیئت مدیره حق امضا برای قراردادهای شرکت دارد؟
رئیس هیئت مدیره به طور معمول حق امضا ندارد مگر آنکه این حق به‌طور خاص از سوی هیئت مدیره یا اساسنامه به او تفویض شود. در بیشتر موارد، مدیرعامل یا فردی از اعضای هیئت مدیره که به او اختیارات لازم داده شده باشد، حق امضا را دارد
15. آیا مدیرعامل می‌تواند مسئولیت‌های خود را به دیگران واگذار کند؟
بله، مدیرعامل می‌تواند برخی از مسئولیت‌های اجرایی خود را به دیگر اعضای هیئت مدیره یا مدیران دیگر واگذار کند، اما این واگذاری باید در چارچوب اختیارات تعیین‌شده در اساسنامه شرکت انجام گیرد و نمی‌تواند به صورت کامل از وظایف خود شانه خالی کند
16. نقش رئیس هیئت مدیره در تنظیم استراتژی‌های بلندمدت شرکت چیست؟
رئیس هیئت مدیره مسئول هدایت و تدوین استراتژی‌های بلندمدت شرکت است. او باید به همراه اعضای هیئت مدیره، چشم‌انداز کلی شرکت را تعیین کند و تصمیماتی بگیرد که بر جهت‌گیری‌های آینده شرکت تأثیرگذار باشد.
17. چه تفاوتی میان اختیارات رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل در مورد تغییرات مدیریتی وجود دارد؟
مدیرعامل مسئولیت اجرایی مدیریت تغییرات مدیریتی را بر عهده دارد، مانند استخدام یا اخراج مدیران اجرایی و کارکنان ارشد. رئیس هیئت مدیره مسئول نظارت بر این تغییرات است و در صورتی که این تغییرات به سیاست‌های کلان شرکت مربوط باشند، باید در هیئت مدیره به تایید برسند.
18. آیا رئیس هیئت مدیره می‌تواند تصمیمات مالی شرکت را مستقل از مدیرعامل اتخاذ کند؟
رئیس هیئت مدیره نمی‌تواند به طور مستقل تصمیمات مالی کلیدی را اتخاذ کند، مگر اینکه در اساسنامه شرکت اختیارات خاصی به او داده شده باشد. تصمیمات مالی به طور معمول در قالب جلسات هیئت مدیره و تحت نظارت مدیرعامل و سایر اعضای هیئت مدیره گرفته می‌شود.
19. آیا رئیس هیئت مدیره باید به قوانین کار و شرایط کارکنان توجه کند؟
رئیس هیئت مدیره باید به طور کلی به رعایت قوانین و مقررات شرکت توجه کند، اما مسئولیت روزانه مدیریت منابع انسانی و قوانین کار بیشتر به عهده مدیرعامل است. رئیس هیئت مدیره در سطح کلان به نظارت بر عملکرد مدیرعامل می‌پردازد.
20. آیا تغییر در ساختار هیئت مدیره نیازمند تایید مدیرعامل است؟
خیر، تغییر در ساختار هیئت مدیره معمولاً نیازمند تایید مدیرعامل نیست. این تغییرات به تصمیمات مجمع عمومی یا هیئت مدیره بستگی دارد و می‌تواند مستقل از نظر مدیرعامل انجام گیرد.
موسسه ثبت شرکت حامی
02634003817
سایر مقالات